مقاله اثرات عوامل خارجی بر صنعت مدیریت جهانگردی
اثرات عوامل خارجی بر صنعت مدیریت جهانگردی
براى درکى عمیق‌تر از صنعت جهانگردى و امکان برنامه‌ریزى بهتر در این زمینه، باید با تعدادى از عوامل خارجى که مى‌توانند مانع از رشد این صنعت شوند، آشنا شویم. عوامل زیر در امر کاهش یا افزایش جهانگردی، در سطح منطقه‌ای، محلى و حتى جهانى نقش مهمى ایفاء مى‌کنند و برخى ازآنها از توان بالقوه‌اى برخوردارند که مى‌توانند موجب رشد صنعت جهانگردى شوند، که عبارت هستند از: تغییر در ترکیب جمعیت و جامعه، پیشرفت فناوری، تغییرات سیاسی، جهانگردى پایدار، توجه به مسائل محیط زیست، امنیت و بهداشت و توسعه منابع انسانى.
• پیشرفت فن‌آوری
• تغییر در ترکیب جمعیت
• تغییرات سیاسی
• توسعه منابع انسانی
• رعایت بهداشت و ایمنی
• صنعت جهانگردی پایدار و محیط زیست
تغییر در ترکیب جمعیت جهان و تاثیر آن بر مدیریت جهانگردی
تغییر در ترکیب جمعیت کشورهاى جهان یکى از عوامل بسیار مهم به حساب مى‌آید. جمعیت دنیا در سال ۲۰۰۰ به ۶ میلیارد نفر خواهد رسید، از این‌رو براى تأمین نیاز صنعت جهانگردى از نظر نوع محصول و خدمات براى سال‌هاى آینده باید این عامل را مورد توجه قرار داد. کشورهائى که پذیراى جهانگردان هستند باید دربارهٔ سه دسته از مسافران به خوبى بیاندیشند، که هر دسته داراى سلیقه‌ها و اقلام مصرفى خاصى هستند. افراد ۱۸ تا ۳۴ سال که بزرگ‌ترین گروه را تشکیل مى‌دهند، کماکان به‌صورت یک نفره یا گروهى به مسافرت مى‌روند. این دسته از جهانگردان چه به‌صورت انفرادی، با همکار یا به‌صورت گروهى از دوستان به مسافرت بروند، بیشتر جذب کشورهاى آسیائى خواهند شد.
.jpg)
ژاپن و کشورهاى پیشرفتهٔ غربى شاهد رشد جمعیت افراد سالخورده و کسانى هستند که عمر آنها بیش از ۵۰ سال خواهد بود. بسیارى از این افراد به سبب تجدید ساختار بازار کار، پیش از موعد مقرر بازنشسته خواهند شد. این نسل که از 'نسل انفجار زاد و ولد' هستند داراى منبع مالى و وقت کافى براى مسافرت مى‌باشند. به هر حال الگوى مصرف آنها با توجه به میزان درآمد سال‌هاى بازنشستگى متفاوت است. انتظار مى‌رود که این افراد مدت زمان بیشترى در محل بمانند، مبالغ بیشترى هزینه کنند، به ورزش و حرکت‌هاى جسمانى توجه نمایند و بیشتر جذب کشورهائى شوند که از نظر فرهنگى قوى و از نظر سطح آموزش، غنى باشند.
سرانجام شاهد خانواده‌هائى هستیم که مرد و زن کار مى‌کنند (داراى دو منبع درآمد هستند) و تعدادى بچه دارند. مسافرتى که موردنظر این دسته از جهانگردان است، باید به گونه‌اى باشد که پدر و مادر و بچه‌ها بتوانند از آن لذت ببرند. آنها به مکان‌هائى مسافرت مى‌کنند که تشکیلات و تسهیلات کافى براى آرامش افراد خانواده داشته باشند.
با افزایش نیروى کار زنان، وجود خانواده‌هاى یک نفره، زوج بدون بچه و خانواده‌هاى غیرسنتی، در سراسر دنیا ساختار خانواده نیز تغییر خواهد کرد. در برنامه‌ریزى صنعت جهانگردى باید به این عوامل اصلى توجه زیاد شود.
پیشرفت فن‌آورى و تاثیر آن بر مدیریت جهانگردی
فن‌آورى پیوسته بر مسافرت و کسانى که این نوع خدمت را ارائه مى‌دهند، اثر خواهد گذاشت. به‌ویژه، در رابطه و وابستگى متقابل بین سیستم حمل و نقل و سیستم توزیع خدمات و محصولات صنعت جهانگردى و از سوى دیگر اطلاعات مشتریان وجود فناورى احساس مى‌شود. پیشرفت صنعت هوانوردى این امر را میسر ساخته است که مسافران بتوانند با هواپیماهاى بسیار پیشرفته ظرف سه ساعت فاصله بین نیویورک و شانگ‌هاى را بپیمایند. ولى شاید چند سال طول بکشد تا از نظر اقتصادى به صرفه باشد و جهانگردان بتوانند از نظر مالى از عهدهٔ هزینهٔ چنین مسافرت‌هائى برآیند. قطارهاى بسیار سریع ساخته شده است که مى‌توانند در هر ساعت بیش از ۴۸۳ کیلومتر (۳۰۰ مایل در ساعت) را طى کنند و هم‌اکنون در ژاپن، فرانسه و بخش‌هاى دیگر دنیا به کار گرفته شده است و این امکان وجود دارد که در آیندهٔ نزدیک، بسیارى از مسافرت‌هاى هوائى را کاهش دهند. اگرچه در ایالات‌متحدهٔ آمریکا، مردم براى تفریح با قطار مسافرت مى‌کنند، ولى در صنعت جهانگردى قطار هنوز نتوانسته است جاى پاى محکمى پیدا کند؛ زیرا در این مورد باید به عوامل اقتصادى و حذف برخى از رایانه‌هائى که در این زمینه پرداخت مى‌شد، توجه کرد.
اگرچه پیشرفت فن‌آورى مى‌تواند در این راه کمک‌هاى شایانى بنماید، ولى تهدیدهائى هم در پى خواهد داشت. با وجود اینکه پیشرفت فن‌آورى مى‌تواند محصولات و خدماتى را که صنعت جهانگردى ارائه مى‌کند، بهبود دهد ولى ممکن است موجب از دست دادن شغل، تغییر شغل و کاهش شاغلان شود و اثرات نامطلوبى بر اقتصاد محلى بگذارد. نسل جدیدى از هواپیماهاى دورپرواز و کم‌مصرف به‌وجود آمده است، و این بدین معنى است که مى‌توان به میزان بیشترى از این وسائل در هر مسیرى استفاده کرد. اگر کشور مقصد نتواند وسیلهٔ حمل و نقل هوائى را به میزان کافى تأمین کند، احتمالاً آیندهٔ مسافرت با هواپیما به خطر خواهد افتاد.
تغییرات سیاسى و تاثیر آن بر مدیریت جهانگردی
تغییرات سیاسى نیز اثرات بالقوه شدیدى بر صنعت جهانگردى دارند. پیدایش کشورهاى اروپاى شرقى و کشورهاى مستقل مشترک‌المنافع باعث شد که کم‌کم دولت‌هاى مردم سالار (دموکراتیک) و سیستم‌هاى اقتصاد آزاد به‌وجود آیند، و همین باعث تأثیر تدریجى بر روند مسافرت و جهانگردى در سطح جهانى گردد. چین با جمعیت یک میلیارد نفرى خود، داراى مسافران درون‌مرزى و برون‌مرزى است ولى مسئله مهم‌تر جذب جهانگردان خارجى است که باعث شده‌اند اقتصاددانان، سازمان‌هاى تجارى و سیاست‌گذاران کشورهاى همسایه و کشورهاى دور، به این سرزمین مسافرت کنند.
صنعت جهانگردى پایدار و محیط زیست
از آنجائى که جهانگردى سیر تکاملى را به‌عنوان یک صنعت در بسیارى از کشورهاى جهان مى‌پیماید، همیشه موضوع مورد بحث مى‌باشد. اصطلاح جهانگردى پایدار، که به تازگى به کار مى‌رود، داراى معنى‌ها و تفسیرهاى متعدد است. مقصود از این اصطلاح، بیان توانائى‌هاى کشورى است که مقصد جهانگردان قرار مى‌گیرد و خود را در برابر رقیبان جدید و سرزمین‌هائى که کم بازدید مى‌شوند و از جذابیت‌هاى بیشتر برخوردارند، حفظ مى‌کند؛ هم‌چنین از توانائى جذب جهانگردان در نگاه اول و تشویق آنها به بازدید‌هاى بعدى از آن مکان بحث کرده که از نظر فرهنگى منحصر به فرد بوده و با عوامل زیست‌محیطى تعادل و توازن برقرار مى‌کنند.
در سال ۲۰۱۰ پیش‌بینى شده است که بیش از یک میلیارد نفر به جهانگردى خواهند رفت، و این جمعیت انبوه باعث مى‌شود که ساحل دریاها، استراحت‌گاه‌هاى کوهستانی، مراکز آثار تاریخى و ییلاق‌هاى خوش آب و هوا دچار مشکل شوند و احتمالاً انبوه جمعیت، حیات این مناطق را دستخوش تهدید قرار مى‌دهد. یکى از راه‌هاى مبارزه با این پدیده و جلوگیرى از بهره‌مندى بیش از حد از منابع طبیعى و آثار فرهنگی، این است که ورود افراد جهانگرد به این مناطق محدود گردد و بیش از ظرفیت و این نقاط از آنها بهره‌بردارى نشود.
مسائل محیطی، مانند تغییر آب و هواى کره زمین، لایهٔ اوزون، ذوب شدن یخ‌ها، تخریب جنگل‌ها و پس‌مانده‌هاى اتمى از جمله مسائلى هستند که مورد توجه آژانس‌هاى بین‌المللى مى‌باشند. صنعت جهانگردى نیاز به توسعهٔ سالم اقتصادى و حفظ منابع طبیعى دارد. در این راستا، لازم است از یک سو یکپارچگى فرهنگ ملى و مزایاى اشتغال‌زائى و از سوى دیگر اثرات تغییرات سریع آب و هوا بر مناطق پذیراى جهانگردان مثل سواحل دریاها مورد بررسى قرار گیرند.
حتى جهانگردان مبتنى بر سیستم اقتصادى هم زیان‌هاى خاص خود را دارد. مقصود از جهانگردى اقتصادی، که یکى از شاخص‌هاى جهانگردى است، این است که طبقهٔ میانى جامعه که داراى آموزش و درآمد کافى هستند به مسافرت و جهانگردى بروند، بدون اینکه محیط زیست را تخریب کنند؛ ولى با وجود این، هنوز تهدیدى بر مناطق قطب جنوب، جنگل‌هاى پُرباران مناطق حاره یا جزیره‌هاى دورافتاده وجود دارد.
سازمان‌هائى چون سازمان جهانى جهانگردی، شوراى جهانگردى و مسافرت‌هاى جهانى و سازمان جهانگردى آسیا و حوزهٔ اقیانوس آرام از جمله نهادها و سازمان‌هاى منطقه‌اى و بین‌المللى هستند که براى حفظ محیط زیست و منابع طبیعی، سیاست‌ها، قوانین، راهنماها و دستورالعمل‌هائى را صادر مى‌کنند. در هر بخش از این صنعت، اقداماتى براى حفظ محیط زیست صورت مى‌گیرد. به‌تازگى صنعت هتل‌ها در تلاشى چشم‌گیر، سعى کرده است مانع از مصرف بیش از حد انرژى شود و مى‌کوشد تا فاضلاب‌هاى حاصل از مواد ضدعفونى و پاک‌کننده را کاهش دهد و بسیارى از اقلام مانند صابون، محصولات کاغذى و پلاستیکى را بازیافت نماید.
رعایت بهداشت و ایمنى
مسئله بهداشت و رعایت آن روزبه‌روز بیشتر مورد توجه جهانگردان و مسافران در سطح بین‌المللى قرار مى‌گیرد. بروز بیمارى‌هائى مانند وبا و مالاریا در کشورهاى در حال توسعه، و تهدیدى که ویروس ایدز در سطح جهانى مى‌نماید؛ باعث شده است جهانگردان به مسئله غذا، آب نوشیدنى و ملزومات پزشکى توجه بیشترى کنند و از کشورها و مقصدهائى که پذیراى مسافران هستند، خواسته شود که اقدامات بهداشتى بیشترى به عمل آورند.
براى جذب جهانگردان خارجى همیشه مسئله امنیت از اهمیت بالائى برخوردار بوده است. با توجه به تحقیق پیمایشى که در سال ۱۹۹۴ انجام شد، ۶۶ درصد از مسافران تفریحى گفتند که به هنگام انتخاب کشور یا محل کشور یا محل مورد نظر، مسئله امنیت را در اولویت اول قرار مى‌دهند و ۶۲ درصد از مسافرانى که به سفرهاى دریائى خارج از کشور مى‌رفتند، گفتند که هنگام برنامه‌ریزى مسافرت به مسئله امنیت و سلامت محیط‌زیست اهمیت بیشترى قائل هستند (شوراى جهانگردى ومسافرت‌هاى بین‌المللی، ۱۹۹۵) اگرچه رویدادهاى غیرمنتظره‌اى که براى جهانگردان پیش مى‌آید در مقایسه با صدمه‌هائى که در اثر رویدادهاى عادى و طبیعى به آنها مى‌رسد از اهمیت کمترى برخوردار است، ولى به هنگام بروز چنین رویدادهائى همهٔ روزنامه‌ها و رسانه‌هاى گروهى آنها را به‌صورت بسیار برجسته‌اى منعکس مى‌کنند و داستان‌هاى رقت‌بار و احساس‌برانگیزى مى‌گویند. با رشد صنعت جهانگردى توقع جهانگردان در مورد مسئله امنیت و سلامتى سیستم حمل و نقل و استراحت‌گاه‌ها در کشورهاى خارجى بیشتر مى‌شود. کشمکش‌هاى جهانى و جنگ‌ها، افزایش میزان جنایت و تروریسم نه تنها به‌عنوان موانعى بر سر راه صنعت جهانگردى قرار مى‌گیرند، بلکه موجب بروز مشکلات سیاسى مى‌گردند و مانع از این مى‌شوند که مردم یا ملتى که در واقع روابط دوستانه دارند از کشورهاى دیگر بازدید کنند.
برخى از کشورها داراى منابع کافى بوده و مى‌توانند مسائل مربوط به جهانگردى را حل کنند و این صنعت را به‌صورتى موفقیت‌آمیز اداره نمایند. از آنجائى که مشکلات موجود در امنیت مسافرت‌هاى هوائى که به سرعت در خدمات هوائى گسترش یافته است، مانع از پیشرفت صنعت جهانگردى در بسیارى از کشورها شده، زیربناى ساختارهاى امور هواپیمائى را ضعیف کرده و به علت وجود افراد کم‌سن و سال و نبود خلبان‌هاى کارآمد و خدمهٔ پرواز در هواپیما و فرودگاه باعث ایجاد نارسائى‌هائى شده است.
توسعه منابع انسانى و تاثیر آن بر مدیریت جهانگردی
صنعت جهانگردى و مسافرت هنوز یکى از منابع مهم اشتغال‌زائى به حساب مى‌آید و در کشورهاى فقیر و ثروتمند مورد توجه قرار مى‌گیرد که توانسته یک نفر از هر ۹ نفر در سراسر دنیا را به استخدام خود درآورد. ولى به سبب پائین بودن نرخ جمعیت در کشورهاى صنعتی، برخى از این کشورها باید دنبال نیروى کار باشند و در مواردى ناگزیر به وارد کردن نیروى کار به کشور شوند و در صنایع خدماتى هم اقدام به بازسازى فرآیند یا تجدید مهندسى نمایند. در سدهٔ بعد که افراد متخصص سالخورده مى‌شوند، صنایع مختلف در جهان با کمبود متخصص روبه‌رو خواهند شد.
در مقابل، کشورهاى در حال توسعه، با نیروى کار جوان و بدون مهارت کافى روبه‌رو خواهند شد. کمبود کارگران با مهارت و از سوى دیگر افزایش تقاضا براى محصولات و خدمات صنعت جهانگردی، صنعت مزبور را ناگزیر مى‌سازد که براى آموزش و تربیت افراد متخصص انگیزه‌هاى بیشترى ایجاد کنند.
بسیارى از کشورها در جهت آموزش و تربیت نیروى کار صنعت جهانگردی، برنامه‌هاى متعددى به اجراء درمى‌آورند. بسیارى از کشورها که به درآمد از جهانگردى نیاز زیادى دارند، اقدام به اجراء برنامه‌هائى براى آموزش دوره‌هاى جهانگردى و میهمان‌دارى نموده‌اند. دوره‌هاى آموزش مهارت فنى میهمان‌دارى براى دانش‌آموزانى که علاقه‌مند به این کار هستند، گنجانده شده است که باعث کسب مهارتى نسبى در زمینه هتل‌دارى و پذیرفتن سرپرستى هتل‌ها، به آنها مى‌دهد. در دورهٔ پیش‌دانشگاهی، برنامه‌هاى حرفه‌اى براى تعلیم دانش‌آموزان مربوطه طراحى شده است تا سرآشپز و سرپرست کارآمدى شوند. در بسیارى از دانشکده‌ها براى تربیت نیروى کار کافى و مدیر، دوره‌هاى دو ساله و چهارساله ارائه مى‌شود، که افراد در این رشته‌ها مى‌توانند مدرک کارشناسى و کارشناسى ارشد بگیرند.
